Table of Contents

ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਸਕੈਮਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਣਾ ਹੈ

ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਘੁਟਾਲੇ ਅੱਜ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਾਸਵਰਡ, ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਦੇ ਵੇਰਵੇ, ਜਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੰਬਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਸਕੈਮਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਉਚਿਤ ਉਪਾਅ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।

ਇੱਕ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਘੁਟਾਲੇ ਦੀ ਐਨਾਟੋਮੀ

ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਇੱਕ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲਾ ਅਭਿਆਸ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਘੁਟਾਲੇਬਾਜ਼ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਲਈ ਬੈਂਕਾਂ, ਔਨਲਾਈਨ ਸੇਵਾਵਾਂ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ ਜਾਇਜ਼ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਨਕਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਘੁਟਾਲੇਬਾਜ਼ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸੋਸ਼ਲ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਘੁਟਾਲੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਣ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਈਮੇਲ ਸਪੂਫਿੰਗ ਅਤੇ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਲਿੰਕ

ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਸਕੈਮਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਆਮ ਚਾਲ ਹੈ ਈਮੇਲ ਸਪੂਫਿੰਗ। ਉਹ ਅਜਿਹੀਆਂ ਈਮੇਲਾਂ ਭੇਜਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾਵਾਨ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਜਾਪਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਬੈਂਕ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਜਾਣੀ-ਪਛਾਣੀ ਕੰਪਨੀ, ਪਰ ਅਸਲ ਭੇਜਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਘੁਟਾਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਈਮੇਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਲਿੰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਡੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਖਤਰਨਾਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਈਮੇਲ ਸਪੂਫਿੰਗ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਈਮੇਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿੰਕਾਂ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅਸਲ URL ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਲਿੰਕ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਮਾਊਸ ਹੋਵਰ ਕਰੋ ਜਿਸਦੀ ਇਹ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਸੰਭਾਵਿਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਤੋਂ ਸ਼ੱਕੀ ਜਾਂ ਵੱਖਰੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਨਾ ਕਰੋ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਬ੍ਰਾਊਜ਼ਰ ਟੈਬ ਖੋਲ੍ਹੋ ਅਤੇ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਐਡਰੈੱਸ ਵਿੱਚ ਹੱਥੀਂ ਟਾਈਪ ਕਰੋ।

ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਇਕਾਈਆਂ ਦੀ ਨਕਲ

ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਘੁਟਾਲੇ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਕਸਰ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਭਰੋਸਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਬੈਂਕ, ਇੱਕ ਔਨਲਾਈਨ ਭੁਗਤਾਨ ਸੇਵਾ, ਜਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇੱਕ ਸਹਿਕਰਮੀ ਜਾਂ ਦੋਸਤ ਹੋਣ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਘੁਟਾਲੇਬਾਜ਼ ਜ਼ਰੂਰੀ ਜਾਂ ਡਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸੋਸ਼ਲ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵਰਤਦੇ ਹਨ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੋਚੇ ਬਿਨਾਂ ਤੁਰੰਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਦਬਾਅ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਨਕਲ ਦੇ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫਸਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬੇਨਤੀ ਦੀ ਜਾਇਜ਼ਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਸੰਚਾਰ ਚੈਨਲ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਫ਼ੋਨ ਨੰਬਰ ਜਾਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਰਾਹੀਂ ਕਥਿਤ ਭੇਜਣ ਵਾਲੇ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ। ਬੇਨਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ।

ਮਾਲਵੇਅਰ ਅਤੇ ਜਾਅਲੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ

ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਸਕੈਮਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਗਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਚਾਲ ਵਿੱਚ ਮਾਲਵੇਅਰ ਅਤੇ ਜਾਅਲੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਘੁਟਾਲੇਬਾਜ਼ ਤੁਹਾਨੂੰ ਖਤਰਨਾਕ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਧੋਖਾ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਡਿਵਾਈਸ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਜਾਅਲੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਵੀ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਜਾਇਜ਼ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀਆਂ-ਜੁਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰ ਜਾਂ ਵਿੱਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਲਈ ਧੋਖਾ ਦੇਣਾ ਹੈ।

ਮਾਲਵੇਅਰ ਅਤੇ ਜਾਅਲੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, ਫ਼ਾਈਲਾਂ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਜਾਂ ਲਿੰਕਾਂ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾਵਾਨ ਐਂਟੀਵਾਇਰਸ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਮਾਲਵੇਅਰ ਲਾਗਾਂ ਨੂੰ ਖੋਜਣ ਅਤੇ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਅੱਪ ਟੂ ਡੇਟ ਰੱਖੋ। ਆਪਣੇ ਬ੍ਰਾਊਜ਼ਰ ਦੇ ਐਡਰੈੱਸ ਬਾਰ ਵਿੱਚ “https://” ਪ੍ਰੀਫਿਕਸ ਅਤੇ ਪੈਡਲਾਕ ਆਈਕਨ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਹੋ।

ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾਵੇ

ਹਾਲਾਂਕਿ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਘੁਟਾਲੇ ਵਧੀਆ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਕਈ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕਦਮ ਚੁੱਕ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਉਪਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਕੇ, ਤੁਸੀਂ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘਟਾ ਸਕਦੇ ਹੋ:

Education and Awareness

Education and awareness ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਘੋਟਾਲੇ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਨਵੀਨਤਮ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸੂਚਿਤ ਰਹੋ। ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਸਰੋਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲੌਗ, ਲੇਖ, ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਰਕਾਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਅੱਪਡੇਟ ਕਰੋ ਜੋ ਮੌਜੂਦਾ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਰੁਝਾਨਾਂ ਅਤੇ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਵਧੀਆ ਅਭਿਆਸਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਈਮੇਲਾਂ ਅਤੇ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤੋ

ਈਮੇਲਾਂ ਜਾਂ ਸੁਨੇਹੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤੋ, ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਹ ਜੋ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਤੁਰੰਤ ਤੁਰੰਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵੇਰਵਿਆਂ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿਓ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਈਮੇਲ ਪਤੇ, ਵਿਆਕਰਣ ਅਤੇ ਸਪੈਲਿੰਗ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ, ਜਾਂ ਆਮ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਜੋ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦੇ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਣਕਿਆਸੇ ਅਟੈਚਮੈਂਟਾਂ ਜਾਂ ਲਿੰਕਾਂ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਹੋਣ। ਸ਼ੱਕ ਹੋਣ ‘ਤੇ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ੱਕੀ ਲਿੰਕ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਨਾ ਕਰੋ ਜਾਂ ਅਟੈਚਮੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਨਾ ਕਰੋ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, **ਸੁਨੇਹੇ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਲਈ **ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਫ਼ੋਨ ਨੰਬਰ ਜਾਂ ਈਮੇਲ ਪਤੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਿੱਧੇ ਭੇਜਣ ਵਾਲੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ।

Strengthen Passwords and Enable Two-Factor Authentication

ਏ strong and unique password is an essential defense against phishing scams. Create strong passwords that include a combination of uppercase and lowercase letters, numbers, and special characters. Avoid using easily guessable information, such as your name or birthdate. It is also crucial to use different passwords ਹਰੇਕ ਔਨਲਾਈਨ ਖਾਤੇ ਲਈ ਕਈ ਖਾਤਿਆਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਉਲੰਘਣਾ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ।

ਮਜ਼ਬੂਤ ਪਾਸਵਰਡਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, enable two-factor authentication (2FA) ਜਦੋਂ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ। 2FA ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਸਵਰਡ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਤੁਹਾਡੇ ਮੋਬਾਈਲ ਡਿਵਾਈਸ ‘ਤੇ ਭੇਜੇ ਗਏ ਅਸਥਾਈ ਕੋਡ ਵਰਗੇ ਪੁਸ਼ਟੀਕਰਨ ਦੇ ਦੂਜੇ ਰੂਪ ਦੀ ਲੋੜ ਕਰਕੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਪਰਤ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਘੁਟਾਲੇ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਤਿਆਂ ਤੱਕ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਅਤੇ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਅੱਪ ਟੂ ਡੇਟ ਰੱਖੋ

ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਅਤੇ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅੱਪਡੇਟ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਅੱਪਡੇਟ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪੈਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਸਕੈਮਰ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਸਵੈਚਲਿਤ ਅੱਪਡੇਟਾਂ ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰੋ ਜਾਂ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅੱਪਡੇਟਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਸਥਾਪਤ ਕਰੋ।

ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ

ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਸਕੈਮਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਜਾਂ ਪੋਸਟਾਂ ਨਾਲ ਇੰਟਰੈਕਟ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ ਜੋ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ੱਕੀ ਲਿੰਕਾਂ ‘ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਣਜਾਣ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦੋਸਤ ਬੇਨਤੀਆਂ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰੋ।

ਅਣਚਾਹੇ ਕਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ

ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਘੁਟਾਲੇ ਔਨਲਾਈਨ ਚੈਨਲਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਘੁਟਾਲੇ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬੇਲੋੜੀਆਂ ਕਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ, ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਹ ਜੋ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਵਿੱਤੀ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਦੇ ਵੀ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਸਾਂਝੀ ਨਾ ਕਰੋ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਤੁਸੀਂ ਕਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਦੀ ਜਾਇਜ਼ਤਾ ਵਿੱਚ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ।

ਸਰਕਾਰੀ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਅੱਪਡੇਟ ਰਹੋ

ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਨਿਯਮ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ‘ਤੇ ਅੱਪਡੇਟ ਰਹੋ। ਨਵੀਨਤਮ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਲਈ, ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਦੇਖੋ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਫੈਡਰਲ ਟਰੇਡ ਕਮਿਸ਼ਨ (FTC) ਜਾਂ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦਫ਼ਤਰ (ICO)।

ਸਿੱਟਾ

ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਘੁਟਾਲੇ ਇੱਕ ਲਗਾਤਾਰ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਘੁਟਾਲੇ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਅਤੇ ਉਚਿਤ ਉਪਾਅ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਨ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘਟਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਈਮੇਲਾਂ ਅਤੇ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਣਾ, ਆਪਣੇ ਪਾਸਵਰਡਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਨੂੰ ਅੱਪ ਟੂ ਡੇਟ ਰੱਖਣਾ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ, ਬੇਲੋੜੀ ਕਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣਾ, ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨਿਯਮਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਰਹਿਣਾ ਯਾਦ ਰੱਖੋ। ਚੌਕਸ ਰਹਿ ਕੇ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਫਾਈ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਕੇ, ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਸਕੈਮਰਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਣ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਹਵਾਲੇ